1972 жылы Малатья қаласында дүниеге келген. Бастауыш және орта мектепті Малатья қаласында аяқтағаннан кейін, 1987 жылы Сивас техникалық орта мектебін үздік бітірді. Сонымен қатар, 1986 жылы Сивас өнеркәсіптік кәсіби орта мектебін сырттай оқу бөлімінде тәмамдаған. 1992 жылы Иненюуниверситетінің білім беру факультетіндегі түрік тілі мен әдебиеті бөлімін аяқтады.
Кәсіби еңбек жолын түрік тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі ретінде бастаған. Мұғалім болып жұмыс істей жүріп, университет емтихандарына дайындық журналдарының жазылуына да үлес қосқан.
Академиялық қызметін 1994 жылы Муғла университетінде оқытушы болып бастады. 1996 жылы сол университеттің өнер және ғылым факультетінің «Қазіргі түрік диалектілері мен әдебиеттері» кафедрасында ғылыми қызметкер болып қызмет атқарды. 1998 жылы магистрлік, ал 2001 жылы Қазақстандағы Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде докторлық диссертациясын қорғады. Бұл оқу орнына Жоғары білім кеңесінің Президиумы тарапынан арнайы жіберілген еді. 2002 жылы доцент, ал 2017 жылы профессор ғылыми атағын алды. Қазіргі уақытта Муғла университетінің өнер және ғылым факультетіндегі «Қазіргі түрік диалектілері мен әдебиеттері» кафедрасында оқытушы болып жұмыс жасайды.
1996–2003 жылдар аралығында ол Қазақстанның Шымкент қаласындағы Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде Тілдерді оқыту орталығының жетекшісі және университет сенатының мүшесі, сондай-ақ Түркістан кампусындағы филология факультетінің деканы қызметтерін атқарды. Сонымен қатар, ол Украинаның Сумы мемлекеттік университетінде екі рет арнайы шақырылған профессор ретінде үш ай сабақ берді және орыс тілі курсына қатысты. Қазіргі уақытта өзі жұмыс істейтін университеттің құрамындағы «Түрік тілін оқыту, зерттеу және қолдану» орталығының (TÖMER) директоры қызметін атқарады.
Қазақстан Ғылым академиясы тарапынан жарияланған «Қазақ-түрік тіліндегі күрделі етістіктердің форматталуы» тақырыбындағы докторлық диссертациясын қорғағаннан кейін, қазақ-түрік тіліндегі зерттеулерін жалғастырды. Қазақ және түрік әріптестерімен бірлесе отырып, Түркияда алғаш рет жарық көрген «Қазақша-түрікше-түрікше сөздік», «Қазақ-түрік грамматикасы», «Қазақ әдебиеті I–II», «Қазақ-түрік библиографиясы I–II», «Қазақ тілінің Түркістан говоры» сияқты бірқатар еңбектерді дайындады. Түркология мен түрік мәдениетіне қатысты құнды аударма және интерпретациялық кітаптары бар. Сонымен қатар, түркология саласы бойынша ғылыми баяндамалар мен мақалалар жариялаған. Орыс, ағылшын және түрік тілдерінде еркін сөйлейді.

1974-1979 жж. С.М.Киров атындағы ҚазМҰУ Филология факультетінде, 1989-1993 жж. осы университеттің аспирантурасында оқыды. әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың Қазақ филологиясы кафедрасында 1993-2014 жж. қызмет істеді.
2000-2003 жж. ҚазҰУ-да Филология факультеті деканының оқу ісі жөніндегі орынбасары, 2007-2014 жж. Қазақ филологиясы кафедрасының меңгерушісі; 2010-2014 жж. ҚазМҰУ ғылыми кеңесінің, 2005-2010 жж. ҚР Үкіметі жанындағы Мемтерминком мүшесі. 1993 ж. «Қазақ» газетіндегі қоғамдық-саяси лексика» тақырыбында кандидаттық, 1999 ж. «Қазақ газеттерінің лексикасы: жүйесі мен құрылымы» тақырыбында докторлық диссертация қорғады, 2001 ж. профессор атағын алды. 15 кандидат, 1 доктор, 3 PhD, 50-ден астам магистр тәрбиеледі.
Профессор Б. Момынованың еңбектері:

• «Қазақ» газетіндегі қоғамдық- саяси лексика» (1998 ж.);
• «Газет лексикасы: жүйесі мен құрылымы» (1999 ж.);
• «Шәкәрім поэзиясының тілі» (2008 ж.);
• «Тілдегі жаңа бағыттар мен типтік қатынастар» (2009 ж.);
• «Қазақ әдеби тілінің тарихы» (2011 ж., оқулық, ҚР БжҒМ грифі);
• «Қазақ тілінің морфологиясы» (2014 ж., РОӘК, оқу құралы);
• «Қазақ ым-ишараттары: сөйлеу этикеті мен қатысым мәдениетінде» (2016 ж.) және т.б.

Жалпы 11 монография, 11 оқу құралы, 2 оқулық (ҚР БжҒМ грифімен), 6 сөздік, 230-дан астам ғылыми мақала авторы. 15 томдық «Қазақ әдеби тілінің түсіндірме сөздігін» құрастырушылардың, ЖОО-ның бакалавр, магистратура, РhD бойынша оқу стандарты авторларының бірі. СКОПУС журналдарында 6 мақаласы жарық көрген. ҚР Үкіметі жанынан құрылған Орфографиялық жұмыс тобының мүшесі (2017-2021 жж.). Профессор Б. Момынова Ш. Уәлиханов атындағы сыйлықтың лауреаты (2005); 2007 ж., 2011 ж. ЖОО-ның үздік оқытушысы мемлекеттік грантының иегері. Сондай-ақ ғалым «Жазба мұра және мәтінталдау: ХХ ғ. басы публицистикасындағы орфограмма, сөзжасам мен көркем мәтін лингвопоэтикасы» (2021-2023); «Саяси лидерлер мен мемлекет қайраткерлерінің тілі: ХХ ғ. басындағы Алашорда көсемдерінен тәуелсіздікке дейін» (2022-2024) гранттық қаржыландыру жобаларының жетекшісі болды.
С.Аманжолов атындағы ШҚМУ-дың «Құрметті докторы» (2017 ж.). 2015-2020 жж.
А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, Тіл мәдениеті бөлімінің бас ғылыми қызметкері, 2020 жылы Грамматика бөлімінің меңгерушісі, 2023 жылдан осы бөлімнің бас ғылыми қызметкері болып еңбек етіп келеді.

А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының бас ғылыми қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор.
1955 жылы мамыр айының 5 жұлдызында Ақтөбе облысы Қарабұтақ ауданына қарасты Бөгетсай ауылында дүниеге келген. 1981 жылы С.М.Киров атындағы (қазіргі әл-Фараби атындағы) мемлекеттік университеттің филология факультетін қазақ тілі мен әдебиеті мамандығы бойынша үздік дипломмен бітіріп, 1981-82 жылдары Қазақ мемлекеттік Кітап палатасында техникалық редактор, 1982-86 жылдары республикалық Кітап музейінде ғылыми қызметкер, бөлім меңгерушісі, 1987-93 жылдары ҚР Ғылым академиясының Тіл білімі институтында аға лаборант, кіші ғылыми қызметкер, ғылыми қызметкер, аға ғылыми қызметкер ретінде жұмыс істеген. 1993-94 жылдары ҚР Министрлер Кабинеті жанынан жаңадан ашылған Тіл комитетіне тіл мәдениеті және терминология бөлімінің меңгерушісі қызметіне ауысып, мемлекеттік терминологиялық, ономастикалық комиссиялардың жұмыстарына қатысады. 1994-95 жылдары Түркия республикасының астанасы Анкара қаласында Түрік Тіл Қоғамының шақыруымен түркі тілдерінің салыстырмалы грамматикасы мен сөздігін жасау жұмыстарымен айналысады. 1995-98 жылдары Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтында аға ғылыми қызметкер ретінде жұмыс жасайды. 1999 жылы А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты лексикология бөліміне аға ғылыми қызметкер ретінде алынады. 2001 жылдан бастап осы институттағы қазақ тілі тарихы және диалектология бөлімінің меңгерушісі қызметін атқарады. 2009 жылы осы институт директорының орынбасары қызметіне тағайындалды. Ғалым 2011 жылдың қыркүйек айынан бастап 2016 жылдың қазан айына дейін А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының директоры болды.
Еңбектері:

• «Қазақ лексикографиясының тарихы» (канд. дисс., 1992);
• «Қозы Көрпеш – Баян сұлу эпосының текстологиясы» (Е.Жұбановпен бірге, 1994);
• «Қазақ сөздіктері» (1995);
• «Бір тілді түсіндірме сөздіктің құрылымдық негіздері» (2002);
• «Қазақ тілі түсіндірме сөздігінің құрылымдық негіздері» (докт. дисс., 2003);
• «Сөздік және сөзтаным мәселелері» (2015).

1992 жылы А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты Д 53.38.01 Диссертациялық кеңесінде «Түркі тілдері» мамандығы бойынша «Қазақ лексикографиясының тарихы» тақырыбында кандидаттық, 2003 жылы «Қазақ тілі» мамандығы бойынша «Қазақ тілі түсіндірме сөздігінің құрылымдық негіздері» тақырыбында филология ғылымдарының докторы диссертацияларын қорғады. 2004 жылы ғалымға тіл білімі мамандығы бойынша доцент ғылыми атағы берілсе, 2009 жылы осы мамандық бойынша профессор атанды. Ғалым түркітанудың, ұлттық лексикография мен лексикологияның танымал маманы ретінде зерттеулер жүргізумен қатар осы сала бойынша білікті кадрлар даярлау ісіне де белсенді түрде ат салысты. Оның басшылығымен 9 кандидаттық диссертация қорғалды. Ғалым еліміздің жоғарғы оқу орындарында маман даярлау ісіне атсалысумен қатар, Ресей, Түркия, Қытай, Қырғызстан университеттерінде дәріс оқып, түркітанымның, қазақ тіл білімінің келелі мәселелерін көтеріп келеді.
Ғалым еліміздің егемендікке ие болуына байланысты қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретіндегі мәртебесін көтеруге, оның тарихи негіздерін нығайтуға бағытталған ғылыми іс-шараларға белсене араласып, қомақты үлес қосты. Іргелі және қолданбалы зерттеу бағдарламалары бойынша жүргізген ғылыми зерттеу жұмыстарына басшылық жасап, тілдерді қолдану мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасына, республикалық «Мәдени мұра» бағдарламасына қатысып, олардың жүзеге асырылуы жолында белсенді ат салысты. «Мәдени мұра» бағдарламасы бойынша түзілген қазақ тілінің он бес томдық түсіндірме сөздігінің негізгі орындаушыларының, редакторларының бірі қырғыз ғалымдарын даярлау ісіне қосқан үлесі үшін «Қырғыз тілі» медалімен марапатталған. Сөздікші-ғалым 2013 жылы жарық көрген «Қазақ сөздігі» аталатын біртомдық үлкен түсіндірме сөздіктің негізгі авторлардың бірі саналады. Ғалымның түркітану мен қазақ тілінің тарихына, қазақ лексикографиясының теориялық мәселелеріне арналған 100-ден астам ғылыми мақалалары бар.
Онымен қоса М. Малбақұлы қоғамдық жұмыстарға белсене қатысты:

• ҚР Министрлер кабинетінің жанындағы Мемтерминком және Мемлекеттік ономастика комиссиясының мүшесі (1992-1994);
• Тіл саясаты бойынша Мемлекеттік комиссияның мүшесі (2011-2016);
• «Тілтаным» журналының бас редакторы (2011-2016).

Марапаттары:

• «ҚР егемендігіне 25 жыл» төсбелгісі (2016);
• «Еңбек ардагері» төсбелгісі (2017);
• «Қазақ тілінің жанашыры» төсбелгісі (2018).

Филология ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор, Сәтбаев университетінің «Қазақ және орыс тілдері» кафедрасының меңгерушісі. Ол қазақ тілі, лексикография, терминология және тілдің аймақтық ерекшеліктері саласындағы зерттеулермен айналысады.
1994-1998 жж. Х. Досмұхамедұлы атындағы Атырау мемлекеттік университетінде, «Қазақ филологиясы» мамандығында оқыған. Кейін А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының аспирантурасын тәмамдап, 2001 жылы «Моңғолиядағы қазақ диаспорасы тіліндегі фонетикалық-ареал құбылыстарды салыстырмалы зерттеу» тақырыбында кандидаттық диссертациясын қорғаған.
2002-2011 жж. Ғылыми қызметін Тіл білімі институтында бастаған, 2011-2016 жж. Қазақстан-Британ техникалық университетінде сабақ беріп, 2016 жылдан бастап Сәтбаев университетінде жұмыс істейді. Ол тіл білімінің түрлі саласы бойынша мемлекеттік жобаларды басқарған. Соның ішінде қазақ тілінің ұлттық корпусын жасау, геология және мұнай-газ салаларындағы терминологияны жүйелеу, сондай-ақ шетелдегі қазақ диаспорасының тілдік ерекшеліктерін зерттеу бағытында маңызды жұмыстар атқарды.
Алмас Үдербаев 30-дан астам ғылыми мақала мен бірнеше салалық терминологиялық сөздіктердің авторы. Оның жетекшілігімен жарық көрген еңбектердің ішінде «Мұнай өңдеу және мұнай-газ химиясы салаларының қазақша-орысша және орысша-қазақша терминологиялық сөздігі» ерекше орын алады. Ол – тіл саясаты мен ғылыми тіл дамуына зор үлес қосып жүрген тәжірибелі зерттеуші әрі ұстаз.

Ғылыми еңбектері:

• Мұнай өңдеу және мұнай-газ химиясы салаларының қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздігі. – Алматы, 2024. – 912 б. (құрастырушы авторлардың бірі)
• «Экспрессивтік стилистика: Ұлттық психологиялық парадигмалар» // Абылай хан атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар және Әлем Тілдері Университеті, Маусым 2023.ТОМ-69.№2.
• Екі тілді геологиялық терминдер сөздіктеріндегі жаңа терминдер мен терминдік қолданыстар // «Тілтаным» журналы. ҚР БҒМ ҒК А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты. – Алматы, 2019 №4 (автормен бірге).
• Орысша-ағылшынша-қазақша геологиялық терминдер сөздігі. – Алматы: Қазақ тілі, 2019. (құрастырушылардың бірі).
• Лексикографирование диалектной лексики в толковом словаре казахского языка. – Актуальные проблемы диалектологии языков народов России: Материалы XVIII Всероссийской научной конференции (с международным участием). Уфа: ИИЯЛ УФИЦ РАН, 2018. ISBN 978-5-91608-169-5/ Стр.110-116. автормен бірге.
• О лексико-семантическом способе образования новых терминов в области геологии. – «Сохранение и развитие родных языков в условиях многонационального государства: проблемы и перспективы» // Материалы IX Международной научно-практической конференция – Казанский Федеральный университет. Казань, Россия. 11-13.10.18. автормен бірге.
•  Қытайдағы қазақтар тілінің аймақтық ерекшеліктері: зерттелімі және сөздігі (монография және сөздік). - Алматы, 2017. - 260 б. (авторлардың бірі).
• Шетелдегі қазақтардың тіліндегі лексикалық ерекшеліктерді зерттеуде екі тілді сөздіктерді пайдалану // Türkoloji Üzerine Araştırmalar, ISSN 2147 0898 - Тюркологические Исследования, ІССН 2147 0898. Турция, Афион. №3, 2017. - 82-86 бб.

Президент жанындағы Ұлттық ғылым академиясы Директорлар кеңесінің тәуелсіз директоры, ҰҒА академигі, ф.ғ.д., профессор.
Қызметі. Қазақстан Ұлттық жаратылыстану ғылым академиясының академигі (2000). ҚР Білім беру саласының құрметті қызметкері (2002). Алматы шет тілдері институтын (1986, қазіргі Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті) бітірген. Осы институттың кәсіподақ к-ті төрағасының орынбасары (1986–1987), Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық институтында (қазіргі Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті) оқытушы, доцент, кафедра меңгерушісі (1987–2000), «Қайнар» университетінің вице-президенті – ректоры (2000–2003), ҚР Білім және ғыл. мин-лігі Жоғары білім беру департаменті директорының орынбасары, директоры (2003–2007), Еуразия ұлттық университетінің инновация жөніндегі проректоры (2007–2008) қызметтерін атқарды. 2008 жылдан Қазақстан Ұлттық жаратылыстану ғылым академиясының вице-президенті. «Қазақ тіліндегі сөзжасамдық ұя мәселесінің теориялық негіздері» тақырыбында докторлық диссертация қорғады.
Зерттеу еңбектері. Сөзжасамның жалпы теория­лық мәселелері, оның ішінде сөз­жасамдық ұяның көкейкес­ті мәселелері жан-жақты зертте­лген, оның терең ғылыми негізін қала­ған «Сөзжасамның жалпы теориялық мәселелері», «Қазақ тіліндегі сөзжасамдық ұя проб­лемаларының ғылыми-тео­риялық негіздері», «Сөзжасам­дық ұяның парадигматикалық қатыстағы бірлігі мен сатылары» және «Сөзжасамдық ұяның синтагматикалық қатыстағы күрделі бірліктері» сияқты моно­графиялық еңбектерінің, 80-нен астам ғылым жарияланымның, 4 монографияның авторы. Алаш зялыларының жолын жалғастырып, идеяларын одан әрі дамытып, тіл білімі ғылымының ілгерілеуіне, оның түркологияда өзіндік орын алуына өлшеусіз үлес қосқан академиктердің еңбектері жан-жақты баяндалған «Тіл және тұлға» атты кітабы 2021 жылы жарыққа шықты.

Филология ғылымдарының докторы, педагогика ғылымдарының кандидаты, профессор, көрнекті қазақ тілтанушысы, русист, түрколог, әдіскер. Ол – орыс, түркі және салыстырмалы фонология, фоностилистика, паремиология, стилистика және өзге тілді оқыту әдістемесі салаларында терең ғылыми еңбектер жазған, халықаралық деңгейде танымал ғалым. Өзбекстан мемлекеттік әлем тілдері университетінде қазіргі орыс тілі кафедрасының профессоры.
Маханбет Жүсіпов 1948 жылы дүниеге келген. 1966–1971 жылдары Ташкенттегі Республикалық педагогикалық институтта «Орыс тілі мен әдебиеті» мамандығы бойынша білім алған. 1983 жылы кандидаттық, ал 1993 жылы Алматыда «Қазақ және орыс тілдеріндегі сингармониялық және сингармониясыз дыбыстық жүйені салыстырмалы зерттеу» тақырыбында докторлық диссертация қорғаған.
Ол тіл білімі мен әдістеме саласында бірнеше ғылыми мектептің негізін қалап, «сингармофонема», «сингармофонология», «сингармониялық редукция» секілді жаңа ұғымдарды ғылыми айналымға енгізген. Тіл үйретудің үш құрамды типологиясын ұсынған, интерференция теориясын түркі-орыс билингвизмі мен полилингвизм жағдайында талдаған.
Ол бакалавриат пен магистратурада «Фонология», «Стилистика», «Түрік фоностилистикасы», «Салыстырмалы фонология» және басқа да авторлық курстардан дәріс береді. Сондай-ақ Қазақстан, Өзбекстан және Ресейдегі диссертациялық кеңестердің мүшесі болған.