Қазақ мемлекет қайраткері, дипломат, ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің ректоры, Түркия Республикасының "Нигде" университетінің құрметті докторы, Төтенше және Өкілетті Елші.
Бүгінде филология ғылымдарының докторы, профессор, 2-сыныпты елші дипломатиялық дәрежесінің иегері. Ол кісі – 30-дан астам ғылыми-танымдық кітаптардың авторы.
Зерттеу салалары.
Қазақ филологиясы. Түркі филологиясы. Түркология. Қазақ лингвистикасы. Мемлекеттік басқару және саясаттану. Лексикология. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы.
Зерттеу еңбектері.
Түркология саласындағы кітаптар сериясы: «Түркі-қазақ-моңғол этно-тілдік қатынастарының тарихы» (Алматы, 2008 ж.), «Орталық Азия тілдерін зерттеудің өзекті мәселелері» (Тұран тіл одағы. Көкшетау, 2009 ж.), «Түркі филологиясына кіріспе» (Астана, 2013 ж.), «Түркі жазба ескерткіштерінің тілі» (Астана, 2013 ж.), т.б. «Қазақ, түркі тілдерінің салыстырмалы грамматикасы» (Астана, 2014 ж.),
Қазақ тілі саласындағы кітаптар сериясы: «Қазақ тілі» (Алматы, 1991 ж.), «Қазақ тіліндегі етістіктің индикативті формалары» (Алматы, 1992 ж.), «Қазақ тілі: Грамматикалық анықтамалық» (Алматы, 1996 ж.), «Қазақ тілінің тарихи грамматикасы» (Алматы, 2005 ж.), «Қазақ-Моңғол лексикалық параллельдері: қазақ тілінің этимологиялық сөздігіне материалдар» (Мәскеу, 2005 ж), т.б.
Мемлекеттік басқару және саясаттану сериясы: «Жаһан таныған жеті тұлға» ( Түркістан, 2017 ж.), «Тұлға. Тәуелсіздік. Тарих» (Түркістан, 2017 ж.), «Түркістан – Түркі әлемінің астанасы» (Түркістан, 2017 ж.), «Елбасы және халқы» (Нұр-Сұлтан, 2019 ж.), (Қазақстан: Бірлік жән келісім мекені» (Нұр-Сұлтан, 2020 ж.), «Тұңғыш Президент жолымен» халық экспедициясы» (Нұр-Сұлтан. 2020 ж.), т.б.

Қазақстандық қоғам қайраткері, журналист, дипломат және білім беру саласындағы жоба жетекшісі. «Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы» қоғамдық бірлестігінің президенті.
2001 жылдан бастап «Хабар» телеарнасында журналист болып жұмыс істейді, «Хабар» арнасының атынан Қазақстан президентінің журналистер пулына кіреді, кейін «Хабар» телеарнасында «Жеті күн» апталық қорытынды талдау бағдарламасының редакторы. 2004 жылдан «Хабар» агенттігінің Ресей Федерациясында меншікті тілшісі. 2005-2006 жылдары баспасөз қызметі басшысы, мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық бөлімінің меңгерушісі. «Қазақстан» республикалық телерадиокорпорациясының Маңғыстау облыстық филиалының директоры. 2008-2009 жылдары Маңғыстау облысы әкімінің қоғамдық-саяси мәселелер жөніндегі кеңесшісі. 2009-2011 жылы «Халықаралық қатынастар» мамандығы бойынша Гарвард университетінде оқуын жалғастырады. 2010-2011 жылдар аралығында Гарвард университеті лингвистика департаментінің оқытушысы. 2011 жылдан бастап электронды білім саласында қызмет ететін Bilim Media Group компаниясының басшысы және «Ұлттық аударма бюросы» қоғамдық қорының жетекшісі. 2011-2013 жылдары WikiBilim қоры Уикипедияның қазақ тіліндегі нұсқасын ілгерілету жобасын жүзеге асырды. 2012-2014 жылдары қор қазақ тілін Google Translate сервисіне қосу жөніндегі бағдарламаны іске қосты. 2016 жылы 1 қыркүйектен бастап Bilim Media Group директоры болып жұмыс істейді. 2017 жылы 1 маусымнан бері «Ұлттық Аударма бюросы» қоғамдық қорының атқарушы директоры (бұрынғы - WikiBilim). Қор үздік оқулықтарды қазақ тіліне аудару бойынша «Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы қолға алынды. Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің мүшесі. Әлеуметтік даму және білім беру мәселелері жөніндегі топқа кіреді. 2023 жылғы 21 шілдеден бастап «Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы» қоғамдық бірлестігінің президенті болып сайланды.

1994 жылы «ХІХ-ХХ ғасырдың басындағы татар тілінің өзіндік оқулықтары мен сөздіктерін тарихи – лингвистикалық сипаттау және талдау» тақырыбында кандидаттық диссертация қорғады. 2009 жылы «ХІХ ғасырдағы татар-орыс және орыс-татар сөздіктері лексикографиялық ескерткіштер және татар тілінің лексикасын зерттеу көздері ретінде» тақырыбында докторлық диссертация қорғап, профессор атағын алды.
2012-2016 жылдар ішінде Альфия Юсупова ғылыми-білім беру процесін жетілдіру, татар филологиясы саласында білікті кадрлар даярлау саласында айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізді. Ол қфу филология және мәдениетаралық коммуникация институтының жалпы тіл білімі және түркология кафедрасының жетекші профессорларының бірі. Ғабдолла Тоқай атындағы Татарстан және түркология Жоғары Мектебінің студенттеріне арналған «Түркологияға кіріспе», «татар екі тілді лексикография», «түркі тілдері мәдениетаралық коммуникацияда» курстары бойынша дәрістер оқиды, шетелдік студенттермен татар тілі бойынша практикалық сабақтар жүргізеді. А. Юсупова студенттердің, магистранттардың және аспиранттардың ғылыми жұмыстарына жетекшілік етеді, кафедраның жас оқытушыларына әдістемелік көмек көрсетеді.
Зерттеу салалары. Лексикология. Лексикография. Түркология. Аударма теориясы мен практикасы. Лингвомәдениеттану. Татар диаспораларының тілі.
А. Юсупованың татар лексикографиясы, татар диаспораларының тілі, татар тілін шет тілі ретінде оқыту әдістемесі саласындағы еңбектері кеңінен танымал. А. Юсупова 250-ден астам ғылыми-әдістемелік жұмыстардың авторы. Жалпы көлемі 150 п. л. астам жұмыстарда, оның ішінде шетелдік және отандық деректер базасына кіретін басылымдарда (Scopus,WebofScience, ЖАК). А. Юсупованың педагогикалық қызметі мен ғылыми зерттеулерінің нәтижелері бес монографияда көрініс тапты: «Татар тілінің екі тілді лексикографиясы» (Қазан, 2008), «Татар тілін оқыту: өткен және қазіргі» (қазан, 2012. Бірлескен авторлар Юсупова А.Ш., Кириллова З.Н.), «Татар халқының лексикографиялық және метадикалық мұрасы» (қазан, 2010), «Татар паремиясының телесі» (Қазан, 2010. бірлескен авторлар Набиуллина Г.А., т. б.), «Түркі-татар лексикасы ұлттық менталитеттің проекциясы ретінде» (Қазан, 2011. Бірлескен авторлар Галиуллина Г.Р. және т.б.), «Қытайда тұратын татарлар» (Қазан, 2014. Бірлескен авторлар-Набиуллина Г.А. және т. б.).20 жылдан астам уақыт бойы ол татар тілін жергілікті емес тіл ретінде оқытуға арналған оқу-әдістемелік және дидактикалық құралдарды әзірлеуге белсенді қатысады.

Филология ғылымдарының докторы, профессор, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде аға оқытушы.
Зерттеу салалары.
Қазақ тілінің лексикологиясы. Терминология. Фразеология. Мәтін лингвистикасы.
Зерттеу еңбектері.
«Фразеологизмдердің варианттылығы: оқу құралы», «Мағыналас фразеологизмдердің ұлттық-мәдени аспектілері: монография», «Мәтін лингвистикасы: оқу құралы», «Фразеологиялық калькалар: оқу құралы», «Көркем мәтін лингвистикасы: оқулық», «Шешендік сөздердің дискурсы: оқу құралы», «Фразеологизмдердің семантикалық категориялары: оқу құралы», «Қазақ фразеологиясы лингвистикалық парадигмаларда: монография», «Мағыналас фразеологизмдер сөздігі (екінші басылым)» және т.б.

Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің профессор-зерттеушісі, филология ғылымдарының докторы.
Оның ғылыми-зертхана жұмысының бағыты – прагмалингвистика, прагмастилистика, медиалингвистика, лингвоаксиология, лингвосаясаттану. Қ.Есенова 250-ден астам ғылыми еңбектің авторы.
Прагмалингвистика, дискурс теориясы, қазақ медиамәтінінің дамуы, публицистикалық стильдің ғылыми-теориялық негізі, лингвосаясаттану, медиалингвистика, саяси дискурс, коммуникативті лингвистика пәндерінен дәріс береді.
Ғалымның 11 ғылыми монография, 6 оқу құралы, 250-ден аса ғылыми мақалаларды жарық көрген. Ол «М.Әуезов публицистикасының тіл өрнектері» (2005), «Қазіргі қазақ медиа мәтінінің прагматикасы» (2007), «Педагогтік жұмыстың заманауи аспектілері», (2013ж., Одесса, авторлық бірлестікте), «Лингвокогнитологияның өзекті мәселелері» (2014), «Түркітану ғылымының өзекті мәселелері» (2016), «Лингвосаясаттану: саяси дискурстың прагматикасы» (2017), «Функционалды грамматика: ұғымдары мен категориялары» (2016), «Медиалингвистика» (2015), «Рragmalinguistic snudies in linguistics» (2017), «Тенденции и инновации фундаментальных и прикладных наук» (2017), «Лингвофилософия» (2019), «Лингвоаксиология» (2020), атты монографиялардың, «Медиалингвистика: мерзімді баспасөз тілін зерттеудің прагматикалық аспектісі» (2015), «Функционалды грамматика» (2016), «Лингвоаксиология (қазақ баспасөз материалдарының негізінде)» (2017), «Қазіргі қазақ тілі» (2005ж., авторлық бірлестікте), «Лингвосаясаттануға кіріспе» (2017), «Лингвосаясаттанудың өзекті мәселелері» (2017) оқу құралдарының авторы, он бес томдық «Қазақ әдеби тілінің сөздігін», «Қазақ тілінің орфографиялық сөздігін», «Қазақша-ағылшынша-орысша, ағылшынша-қазақша-орысша іскери тілі сөздігін» құрастырушылардың бірі, ҚРБжҒМ гранты бойынша «Қазақ жазуының даму жолдары мен қалыптасу кезеңдері», «Ауызша коммуникация тілінің мәдениеті», «БАҚ құралдарының тілі мен стилі» , «Тіл және сөз стилистикасының лингвокогнитивтік аспектісі», «Қазақтың саяси-дипломатиялық тілінің когнитивтік аспектісі», «Қазақ қоғамының тілдік контенті» атты ғылыми жобалардың жетекші және орындаушы авторларының бірі.
Қ.Есенова «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» куәлігі (2017), «Үздік ұстаз-2019» төсбелгісімен (2019), «Білім беру саласының үздігі» (2018), «Абай атындағы ҚазҰПУ 90 жыл» мерекелік медалімен (2018), БжҒМ, Университет ректоры атынан бірнеше алғыс хаттармен марапатталған.
Негізгі ғылыми еңбектері: Скопус базасында индекстелген халықаралық басылымдарда – 15, Индекс Хирша (h) – 2, монографиялар – 8, оқулық, оқу құралдары - 14, үлгілік бағдарламалар - 3, ҚР БжҒМ Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті ұсынған ғылыми басылымдарда – 39, өзге базаларда индекстелген халықаралық басылымдарда – 31, ҚР конференция, симпозиум мен семинар жинақтарында – 25, ҚР БАҚ басылымдарында жарияланған мақалалар – 10, авторлық куәлік – 8.
ҚР Президентінің бастамасы бойынша жүзеге асырылған «Мәдени мұра» бағдарламасына қатысты он бес томдық «Қазақ әдеби тілінің сөздігін», «Қазақ тілінің орфографиялық сөздігін, «Қазақша-ағылшынша-орысша, ағылшынша-қазақша-орысша іскери тілі сөздігін» құрастырушылардың бірі.
Халықаралық конференциялар мен симпозиумдарда (ҚХР, Испания, Австрия, Түркия, Чехия, Германия, Ұлыбритания, Франция, Польша, Ресей, Қырғызстан т.б.) баяндама жасаған, 90-ға жуық біліктілікті дамыту сертификаттарының иегері болып табылады.
ҚР БжҒМ гранты бойынша «Қазақ жазуының даму жолдары мен қалыптасу кезеңдері», «Ауызша коммуникация тілінің мәдениеті», «БАҚ құралдарының тілі мен стилі», «Тіл және сөз стилистикасының лингвокогнитивтік аспектісі», «Қазақтың саяси-дипломатиялық тілінің когнитивтік аспектісі» атты ғылыми жобалардың жетекші авторларының бірі.
Роехамптон Университеті (Англия), Даугавпильс (Латвия) және Йенілікчі Адымлар (Түркия) қоғамының қатысуымен 2017-жылдан бері жылына 2 рет жүйелі түрде өткізіліп келе жатқан Евразиялық Тіл білімі және Гуманитарлық ғылымдар конференциясының ұйымдастырушы алқа тобының мүшесі.
Абай атындағы ҚазҰПУ жанындағы 6D021300-Лингвистика мамандығы бойынша диссертациялық Кеңестің төрағасы (2018 жылдан қазіргі кезге дейін), Абылайхан атындағы ҚазХҚжӘТУ жанындағы 6D021300-Лингвистика мамандығы бойынша диссертациялық Кеңестің мүшесі (2016-2018), Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті мен Абылайхан атындағы ҚазХҚжӘТУ жанындағы ОӘК-тің мүшесі (2019 жылдан қазіргі кезге дейін).
Қ. Есенованың ғылыми жетекшілігімен 7 PhD докторант филология, лингвистика мамандықтары бойынша докторлық диссертацияларын сәтті қорғап шықты (Г.Дюсембина, Г.Сейдалиева, Ж.Құрмамбаева, Г.Ерсұлтанқызы, А.Қасымбекова, А.Бисенғали, Р. Бахтиярова).
Марапаттары: «ЖОО үздік оқытушысы – 2016» төсбелгісінің иегері (2016 ж.) ,
«Үздік ғылыми қызметкер – 2022» байқауының жеңімпазы (2022 ж.) ,
«Жетекші ғалымдарға арналған мемлекеттік стипендия» иегері (2022 ж.), университетте кәсіптік мамандар даярлауға сіңірген еңбегі үшін «Үздік ұстаз» (2016), «Білім беру саласының үздігі» (2018), университеттің дамуына қосқан үлесі үшін «Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университтіне 90 жыл» (2018), «Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетіне 95 жыл» төсбелгілерін иеленген.
Қазіргі таңда университетімізің 6D0213000-Лингвистика мамандығы бойынша диссертациялық кеңес төрағасы және этикалық кеңес мүшесі ретінде маман-лингвист шәкірттер дайындау ісінде жемісті еңбек етіп келеді. Сондай-ақ, ҚР ҒжБМ 2022-2024 ғылыми және ғылыми-техникалық гранттық қаржыландыру конкурсы бойынша «ҚАЗАҚ ҚОҒАМЫНЫҢ ТІЛДІК КОНТЕНТІ: ӨЗГЕРІСТЕР МЕН ЖАҢАРУЛАР (ПАНДЕМИЯ КЕЗІ; 2020-2022 жж.) атты ғылыми жоба жетекшісі болып табылады. Қ.У.Есенова басқарушылық және ұйымдастырушылық тәжірибесі жеткілікті, аналитикалық ойлау қабілетімен ерекшеленетін тәжірибелі ғалым.

Филология ғылымдарының докторы, профессор, 1998 жылдан Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университетінде жұмыс істейді.
Зерттеу салалары. Түркі ономастикасы. Түркі лексикологиясы. Түркі тілдерінің тарихы.
Зерттеу еңбектері. Велинур Махпиров лингвистикалық-филологиялық бейіндегі ғалым ретінде Қазақстан Республикасының түрлі ғылыми басылымдарында, сондай-ақ шетелдік басылымдарда (Түркия, ҚХР, ТМД елдерінде) 50-ден астам ғылыми еңбектерін, оның ішінде 5 монографиясын жариялады.
Велинур Махпиров Шығыс филология факультетінің араб тілі мен әдебиеті кафедрасының меңгерушісі, теориялық және қолданбалы лингвистика ғылыми-зерттеу орталығының директоры, Шығыс филология факультетінің деканы болып жұмыс істеді. Түркия, Ресей, Қытайдағы түрлі халықаралық конференцияларға қатысып, белсенді ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізеді. Түркология және шығыстану курстарын оқуға шақырылған оқытушы болды Қытай Минзу университеті; Түркия, Қытайдағы бірқатар халықаралық жобаларға қатысты.