17.03.2022

Ұлттық ономастиканың өткені мен бүгіні тақырыбында сөз қозғалады. Қ.Рысберген ономастика ғылымының зерттеу нысаны жайында ақпар беріп, оның қазіргі таңда айналысып жатқан өзекті мәселелері туралы айтып өтеді. Ономастика тілдік саясатпен де тығыз байланысты. Ал ономастиканың бір тармағы топонимиканың саясатпен тікелей қатысты. Сондай-ақ, сұхбат беруші Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты Ономастика бөлімінің қандай жұмыстарды атқарып отырғанын тілге тиек етеді. Жер-су атаулары елдіктің белгісі әрі негізгі діңгегі екендігі дәйектеліп айтылады. XVIII ғасырдан бастап қазақ жер-су атаулары өзгеріске түскені белгілі.

24.03.2022

Сұхбатта ұлты қазақ азаматтардың аты-жөнін ұлттық дәстүрге сәйкес рәсімдеу мәселесі қозғалады. Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты Ономастика бөлімі Кеңес Үкіметі кезінде бұрмаланған қазақ азаматтарының аты-жөндерін дұрыс рәсімдеу бойынша кеңес береді. -ов, -ев, -ин, -ина қосымшалары жалғанғанда қазақ тіліндегі көптеген есімдердің түбірлері сақталмай қате рәсімделген. Осы мәселелердің дұрыс шешілуі – шыққан сөздіктер мен Ономастика бөлімінің жұмыстары арқылы реттеліп келеді. Мысалы, Канторин, Исина, Күдеринова, Далбаев және т.б. есім-тектерге талдау жасалады. Сонымен қатар қазіргі XXI ғасырда Қазақстан кеңістігінде есім берудегі өзгерістер, жаңа үрдістер мен оларға әсер ететін факторлар мысалдармен дәйкетеліп, түсіндірелді.

31.03.2022

Сұхбатта бұл саны маңдашайлар мен жарнама мәтіндерінің тіліне арналады. Қала іші кеңістігінде көшедегі әртүрлі халыққа қызмет көрсететін мекемелердің (азық-түлік, жиһаз және т.б. дүкендер мен сән салондары т.с.с.) атауларының басым көпшілігі ағылшын тілінде немесе латын қаріптерімен жазылғандығын көреміз. Сұхбатта сонымен қатар қазақ ономастикасына жаһанданудың ықпалы көрнекіленеді. Балабақша атауларына шолу жасалып, тілдік тұрғыдан талданады. Сонымен бірге тұрғын үй кешендері мен саула орталықтарының атауларының сипатына тоқталады.

«Шалқар» радиосының «Ғылым кілті» бағдарламасы.

Көрнекті түркітанушы ғалым, Қазақстан Ұлттық Ғылым академиясының академигі, Башқұртстан Ғылым академиясының құрметті академигі, Түркияның «Dil Kurumu» лингвистикалық қоғамының құрметті мүшесі, қоғамдық ғылымдар саласы бойынша Ш.Уәлиханов атындағы І дәрежелі сыйлықтың иегері, Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының құрметті президенті, ҚР БжҒМ ҒК А.Байтұрсынұлы атындағы
Тіл білімі институтының бас ғылыми қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Әбдуали Туғанбайұлы Қайдар туралы