Тіл мәдениеті – қоғамдық сана мәдениетінің дамуымен тікелей байланысты қарастырылатын тіл білімінің саласы. Жалпыға міндетті білім беру, ағарту ісі жолға қойылып, ғылыми зерттеулердің нәтижелері өндірісті өрістетуге, экономиканы дамытуға қызмет ете бастаған, ел өміріне саяси-әлеуметтік жаңарулар енгізіле бастаған кезде бұқара көпшіліктің қоғамдық қарым-қатынасының сапасын арттыру, сауатты сөйлеу және жазу мәселелерін реттеу, жолға қою қажеттігі аңғарылды. Сол уақытқа дейін бірнеше жазу үлгісіне көшіп үлгерген, кеңестік кеңістікте ортақ тіл саналған орыс тілі үстемдігінің тар шеңберінен аса алмаған қазақ тілі жазу-сызуының, сөйлеу әдебінің біріздендіру заңдылығын анықтау міндеті тұрды.

Осыған орай 40-жылдардан бастап бұқара көпшілікті сауаттандыру, жаңа әліпби қиындықтарын түсіндіру, емле талаптарын анықтау секілді мәселелермен арнайы шұғылданған көрнекті ғалым, Ұлттық Ғылым академиясының корреспондент-мүшесі, Ш. Уәлиханов атындағы сыйлықтың лауреаты, Қазақстан ғылымына еңбегі сіңген қайраткер, филология ғылымдарының докторы, профессор Мәулен Балақайұлы Балақаевтың бастамасымен 1971 ж. Тіл білімі институты жанынан Тіл мәдениеті бөлімі ашылды. Аталмыш бөлімнің басқа бөлімдерден сәл кешеуілдеп ашылуына бірнеше жағдай себеп болды. Ең алдымен, жаңа жазу негізінде жаппай сауаттандыру науқаны ел аумағын түгел дерлік қамтыған шақта білім беру, ағарту мекемелерінде, бұқаралық баспасөз беттерінде, ұлттық театр сахнасы мен радио арналарында тіл қолданысының көпшілікке ортақ нормаларын айқындау, әдеби тіл жүйесінің заңдылықтарын анықтау қажеттігі байқалған уақытты күту қажет болды. Екіншіден, аталмыш салада мақсатты түрде жұмыс істейтін мамандар қатарын жасақтау міндеті тұрды.

Тіл мәдениеті саласының өзге салалардан қиындығы әрі артықшылығы – мамандардан тілдің ішкі деңгейлерінің жүйесін білуді, сыртқы қолданыс заңдылықтарын тануды, олардың даму тарихын саралауды, әлеумет өмірі мен тілдік ахуалының жайкүйін жазбай тануды талап ететінінде. Осы жылдарда бөлімнің құрамында қызмет еткен аға буын өкілдері қатарында Р. Сыздық, С. Талжанов, Ө. Айтбаев, Қ. Неталиева, И. Ұйықбаев, Н. Уәли, А. Алдаш, Ұ. Сәлиева, З. Бейсенбаева, Ж. Манкеева, Ғ. Әнес сияқты ғалымдар болды.

Тіл мәдениеті бөлімін 1980-1994 жж. аралығында академик Рәбиға Сәтіғалиқызы Сыздық басқарды. Қазақ әдеби тілінің мәдениетін жетілдіру, ауызша және жазбаша сөз қолданысының нормативті сөздіктері мен анықтағыштарын даярлау, сөз зергерлері шығармаларының тілдік ерекшеліктері мен сөздік қуатын айқындау сияқты т.б. мәселелер осы жылдары бөлімде жүргізілген зерттеулер ауқымдылығын көрсетеді. Академик Р. Сыздық қазақ әдеби тілін, оның мәртебесі мен тарихын, Абай тілі, Қадырғали Жалаири мен Ясауидың тілдік мұрасы арқылы негіздеді. 1984 ж. Н. Уәлидің «Сөз мәдениеті» еңбегі жарыққа шықты. Аталған зерттеуде сөзді дұрыс қолдану талабы, оларды ұтымды әрі әсерлі де әсем жұмсай білу сырлары, халқымыздың тілдік қорын жете игеру, норма ұғымы (объективті норма, босаң норма), варианттылық (жарыспалылық) сияқты сөз мәдениетінің көкейкесті мәселелері көтеріліп, сөз сапасын танытатын шеберлік, әдептілік, тазалық, әсерлілік мәселелері арнайы зерттеу нысанына алынды. Осы тұрғыдан автордың сөз мәдениеті деп қалыптастырған атауы сөйлеу үдерісі мен сөз қолданысы әрекетін дәл сипаттап, жаңа деңгейге көтерді. Бұл жылдары бөлім «Қазақ әдеби тілінің ауызша түрі» (1981-1984 жж.), «Қазақ көркем әдебиет тілінің мәдениеті» (1985-1989 жж.), «Қазақ поэтикалық тілінің сөз мәдениеті» (1990- 1993 жж.) тақырыптары бойынша іргелі зерттеулер жүргізді. Олардың негізінде «Қазақ әдеби тілінің ауызша түрі» (1983ж.), «Сөз мәдениеті» (1984 ж.), «Көркем текстке лингвистикалық талдау» (1989 ж.), «Қазақ орфографиясындағы қиындықтар» (1988 ж.), «Сөз сазы» (Р.Сыздықова, 1983 ж.) еңбектері жарияланды.

Соңғы зерттеуде сөз мәдениетінің іргелі мәселелерінің бірі ретінде орфоэпиялық нормалар айқындалып, әдеби тілдегі жеке сөздердің, біріккен сөздердің, ритмикалық топтардың дыбысталу нормалары көрсетіліп, орфоэпиялық ережелер түзілді. Сөйтіп, тілдік элементтерді кодификациялау жұмыстары іске асырылып, сөз мәдениеті функционалдық аспектіде қарастырыла бастады. Бөлімді 1994-2008 жж. аралығында филология ғылымдарының докторы, профессор Уәли Нұргелді Мақажанұлы басқарды. Бөлім қызмет­керлері тілдік жүйе және дағды, узус құрылымындағы тілдік элементтер ұйымдасуының нормасы шеңберінен сөз мәдениеті, оның аясындағы сөздік жұмсалым, сөзді ұйымдастыру сапасы, сөз дискурсы мәселелерін зерттеді. Сондай-ақ ел тәуелсіздігіне байланысты қоғамдық санада орныққан өзгерістерге сәйкес қоғамдық қарым-қатынас салалары мен түрлеріндегі сөз сапасының белгілерін анықтап, сөз бірліктерінің жұмсалым өрісі мен қолданыс түрлерін айқындады. Лингвоэкология және сөз тазалығын сақтау, қазіргі қазақ тіліндегі функционалдық стильдердің қалыптасуы мен дамуын саралау, бұқаралық ақпарат құралдарының дискурстық мәселелері, этномәдени бірліктер мен жаңа қолданыстардың тілдік және тарихи сипатын анықтау, олардың жұмсалым ерекшеліктері, фонетика мен фонологияның, графика, орфография және орфоэпияның әдіснамалық-теориялық мәселелері аясында зерттеулер жүргізді.

2008-2011 жж. аралығында бөлімді филология ғылымдарының докторы, профессор Күдеринова Құралай Бимолдақызы басқарды. Бұл жылдары бөлімде филология ғылымдарының докторлары – Р.Сыздық, Н.Уәли, филология ғылымдарының кандидаты Н.Әміржанова қызмет етті. Бөлім қызметкерлері ауызша қарымқатынас тілінің жүйесі мен құрылымын, нормасын, мәдениетін кешенді түрде зерттеді. Ауызша сөз, жазба сөз, сөйленім, айтылым, ауызекі тіл, ауызша ресми тіл, бейресми сөйлеу тілі, сөйлеу тілі, диалогтік сөз, монологтік сөз, кодификацияланған тіл, кодификацияланбаған тіл, дискурс түрлері, контактілі сөз, дистанттілі сөз т.б. іргелі ұғымдардың арақатынасын айқындап, ауызша сөзді таспаға түсіріп жазба сөзге көшірілген ауызша дискурс түрлері (көркем дискурс, публицистикалық дискурс, ғылыми дискурс, іскери дискурстар) мәтіндеріндегі тілдік бірліктер, құралдар, жүйе мен құрылым сипатын екшеді. Сонымен қатар қазіргі қазақ ауызша әдеби тілінің және ауызекі тілінің орфоэпиялық нормаларын айқындап, радио, теледидар, интернет тілін зерттеді.

2008-2015 жж. аралығында бөлімді филология ғылымдарының кандидаты Исаева Жанат Аманжолқызы басқарды. Бұл жылдары бөлім қызметкерлері тіл және сөз стилистикасын лингвокогнитивтік тұрғыда зерттеді. Тіл және сөз стилистикасын коммуникативтік, прагматикалық, когнитивтік, лингвомәдени, этикалық тұрғыдан қарастырды. Сөздің коммуникативтік сапасын объективті түрде айқындай отырып, мәтінді интерпретациялаудың, тілдік нормаларды кодификациялаудың теориялық негіздерін жасады. Бөлім қызметкерлері ҚР Білім және ғылым министрлігінің қолдауымен «Ұлы дала тұлғалары» атты ғылыми зерттеулер сериясы аясында Қазақстан ғылымында, мәдениеті мен білім беру ісінде іргелі ғылыми-зерттеу жұмыстарын қалдырған ұлы ғалым және ұстаз, еліміздің тіл ғылымын зерттеушілердің алдыңғы толқын өкілдерінің бірі, аса көрнекті қоғам қайраткері, филология ғылымдарының докторы, ҚР ҰҒА академигі, Мемлекеттік сыйлықтың иегері Ісмет Кеңесбайұлы Кеңесбаевтың тұлғасын танытуға байланысты өмірдеректік ғұмырнамасынан бастап, ғылыми мұрасын және қазақ ғылымы мен мәдениетін дамытуға сіңірген еңбектерін жанжақты талдай отырып, оның адамдық, азаматтық, ғалымдық және қайраткерлік бейнесіне байланысты ұжымдық монографияны жариялады.

2015 ж. қазіргі кезге дейін бөлімді Әміржанова Назира Серікқызы басқарады. 2015-2020 жж. бөлімде ф.ғ.д., профессор Р.Сыздық, ф.ғ.д., профессор Н.Уәли, ф.ғ.д., профессор Қ. Күдеринова, ф.ғ.д., профессор А.Алдаш, ф.ғ.д., профессор Б.Момынова, PhD докторы Е.Маралбек, магистрлер Г.Рахманова, Ш.Қазақбаева жұмыс істеді.

2019 жылдың желтоқсан айында Тіл мәдениеті бөлімі академик Рәбиға Сәтіғалиқызы Сыздық атындағы Тіл мәдениеті бөлімі болып өзгертілді. Қазіргі кезде Тіл мәдениеті бөлімі Елбасы Н.Назарбаев пен ҚР-ның Президенті Қ.Тоқаевтың тікелей қадағалауымен жүргізіліп келе жатқан «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласы аясында қолға алынған әліпби реформасының сапалы іске асырылуына көп еңбек етіп келе жатқан бөлімдердің бірі.

Жаңа жазудың теориялық-практикалық мәселелеріне нақты зерттеулер жүргізіп, латын графикасына негізделген қазақ жазуының грамматологиялық ерекшелігіне, теориялық-практикалық мәселелеріне байланысты бірнеше монографиялар мен мақалалар және латын әліпбиінің жаңа мүмкіндіктері туралы циклді видеодәрістерді әзірледі. Қазіргі кезде бөлімде 2 ғылым докторы (Н.Уәли, А.Алдаш), 1 ғылым кандидаты (Н.Әміржанова) және ғылыми қызметкер (Ж.Тұрғынбаева) жұмыс істейді.

Бөлім қызметкерлері қазақ және жалпы тіл білімі үшін аса маңызды болып табылатын ауызша және жазбаша сөз мәдениетіне байланысты іргелі және қолданбалы бағытта зерттеулер жүргізіп жүрген беделді ғалымдар. Бөлім қызметкерлері соңғы бес жылда 1 авторлық патент алды, халықаралық рейтингісі жоғары Scopus (Скопус) базасындағы журналдарда 7 мақала, БҒСБК ұсынған журналдарда 25 мақала, конференция, форум, съезд, симпозиум материалдарында 50-ден аса мақалаларды жариялады. Халықаралық және республикалық әртүрлі отырыстарда 100-ден аса баяндама жасады. Теледидар мен радиода сөз сөйлеп, мерзімді және электрондық басылымдарға 100-ден аса мақалаларын жариялап келеді. Сондай-ақ бөлім қызметкерлері бірнеше монографияның және оқулықтардың авторлары. Тіл мәдениеті бөлімі алыс және жақын шетел ғалымдарымен тығыз байланыс орнатып келеді. Қазіргі эпидемиологиялық жағдайға байланысты Түркия, Қазан, Ресей ғалымдарымен бірлестікте онлайн-семинарлар ұйымдастырып, ғылымитеориялық зерттеу нәтижелерімен, тәжірибелерімен алмасып келеді.

Тіл мәдениеті бөлімінің қызметкерлері Өзбекстан, Қытай Халық Республикасы, Түркия және т.б. мемлекеттердің ғылыми-зерттеу орталықтарымен және ғалым-мамандармен төмендегідей ба­ғыттарда біріге жұмыс жүргізіп келеді: латын графикасы және жазу мәдениеті; ортақ таңбалық кодификация, емле жүйесі; Ахметтану және оның тың мәселелері; тұлғатану: Ахмет Ясауи, А. Құнанбаев, А. Байтұрсынұлы, Қ. Жұбанов, Х. Досмұхамедов және т.б. Бөлім қызметкерлерінің қазіргі таңда айналысып отырған және алдағы уақытта қолға алатын жұмыстары өзара сабақтас, өзектес болып келеді. Уақыт сұранысына сәйкес жаңа зерттеулер арнасы антропоөзектік парадигма бойынша тілдік тұлға, тілдік орта және тілтұтынушы, дискурс прагматикасы, лингвоэтномәдениеттаным, лингвоэкология, сөзсаптам, сөз мәдениеті т.б. байланысты қарастырылып келеді.

Жаңа уақыттағы мәдениеттер тоғысында, бұқаралық сипатқа ие түрлі ақпарат көздері арқылы толассыз келіп жатқан ақпараттар ағынында, әлемдік тілдер қатарындағы ағылшын, орыс тілдерінің қолданыстық пәрменінің ықпалында қазақ тілінің этномәдени сипаттары мен ұлттық қасиеттерін сақтау, қолданыстық ауқымы мен пәрменділігін арттыру мақсатында тілдік орта тазалығы және күрес жолдарын анықтау сынды мәселелер Тіл мәдениеті бөлімінің ең негізгі жұмыстарының бірі болып қала береді. Сонымен қатар лингвостилистика саласының теориялық ұстанымдарын, зерттеу әдістері мен бағыттарын жаңаша қарастыру, функционалды стильдер парадигмасының өрісін айқындау, тілдік бірліктердің парадигмалық және синтагматикалық арақатынасын бағамдау, көркем мәтіннің тілдік қуатын айқындау сияқты мәселелер, соңғы жылдары қолға алынған латын графикасына көшу мәселесінің ғылыми-теориялық проблемаларын шешу, емле жүйесін әзірлеу сияқты мәселелер де бөлімнің негізгі жұмыстарының бірі.

Қорыта айтқанда, жаһандану үрдісі белең алған жаңа уақыт қоғам алдына, оның ғылымы мен мәдениетіне жаңаша талаптары мен міндеттерін жүктеп отыр. Ақпараттар ағыны тасқынында ана тілінің мәртебесін арттыру, оның тілдік қуаты мен қолданыстық әлеуетін көтеру, мемлекеттік деңгейдегі бірегейлік, ұлттық деңгейдегі ұйымдастырушылық қызметінің өрісін кеңейту жолындағы істер Тіл мәдениеті бөлімі зерттеу жұмысының арқауын құрайды. Өнер алды – қызыл тіл деп ұққан қазақ үшін жүйелі-қисынды, ойлы-орамды, әдепті, әсерлі сөйлеу кісі мәдениетінің басы саналған. Сөз қадірін, қасиетін тобықтай түйінге түйіп, сан ғасырлар қойнауынан аманат еткен бабалар сөзін сақтау, орнымен жұмсау тәртібін түсіндіру, болашақ ұрпаққа жақұттай қалпында жеткізуге мұрындық болу – Тіл мәдениеті бөлімі қызметкерлерінің негізгі міндеті.

Тіл мәдениеті бөлімінің алдағы стратегиялық жоспарында бірнеше келелі мәселелер тұр. Оның бірі – латын графикасына негізделген әліпби мен емле бойынша ортологиялық құралдарды әзірлеу. Латын әліпбиіне көшуге байланысты ортологиялық мәселелер төмендегідей теориялық әрі практикалық мәселелерді қамтиды:
– Академиялық сипаттағы және мектепке арналған әртүрлі орфографиялық сөздіктерді түзу;
– жазу мәдениетін көтеретін ортологиялық құралдарды жасау:
а) әртүрлі орфографиялық анықтағыштың жекелеген түрлері (сөздердің бірге не бөлек жазылуы, жалқы есімдердің жазылуы, кірме сөздердің жазылу тәртібі т.б.),
ә) пунктуациялық анықтағыш.
– тіл және сөз мәдениеті, стилистикаға байланысты теориялық және практикалық зерттеу жасау;
– жаңа жазудың орфографиялық, графикалық нормасын тұрақтандыруда, латын графикасы бойынша көзшалым мен қолдағдыны қалыптастыруда әртүрлі электронды құралды шығару. – қазақ мәтіндерін (сөз, сөз тіркесі, мәнмәтін) тексеретін электронды «Сөзтексер» пилоттық жобасын дамы­­ту және т.б.

Негізгі жарияланымдар
1.Балақаев М. Современный казахский язык: Синтаксис словосочетания и про - стого предложения. – Алматы, 1959. – 235 с.
2. Балақаев М. Қазақ тіл мәдениетінің мәселелері. – Алматы, 1965. – 156 б.
3. Балақаев М. Қазақ тілінің стилистикасы. – Алматы, 1966 (авторлық бірлестік - те). – 210 б.
4. Балақаев М. Қазақ тілі грамматикасы. Синтаксис. – Алматы, 1967.
5. Балақаев М. Қазақ әдеби тілінің тарихы. – Алматы, 1968 (авторлық бірлестікте).
6. Сыздық Р. Қазақ орфографиясы мен пунктуациясы жайында анықтағыш. – Алматы: Мектеп, 1959. – 224 б.
7. Сыздық Р. Абай өлеңдерiнiң синтаксистiк құрылысы. – Алматы: Ғылым, 1970. – 176 б
8. Сыздық Р. Сөз сазы. – Алматы, 1995. – 118 б.
9. Сыздық Р. Тiлдiк норма және оның қалыптануы. – Астана: Елорда, 2001. – 228-б.
10. Сыздық Р. Абай және қазақтың ұлттық әдеби тілі. – Алматы: Арыс, 2004. – 616 б.
11. Сыздық Р. Қазақ тіліндегі ескіліктер мен жаңалықтар. – Алматы: Арыс, 2009. – 270 б.
12. Сыздық Р. Қазақ тiлiнiң анықтағышы. – Астана: Елорда, 2000. – 526 б.
13. Сыздық Р. Абайдың сөз өрнегі. Көптомдық шығармалар жинағы. – Алматы: « Ел-шежіре», 2014.
14. Сыздық Р. Қазақ әдеби тілінің тарихы ( ХV-ХІХ ғасырлар): Көптомдық шығармалар жинағы. – Алматы: « Ел-шежіре», 2014.
15. Сыздық Р. Сөздер сөйлейді (сөздердің қолданылу тарихынан). Көптомдық шығармалар жинағы. – Алматы: « Ел-шежіре», 2014.
16. Сыздық Р. Қадырғали би Қосымұлы және оның жылнамалар жинағы. Көптомдық шығармалар жинағы. – Алматы: «Ел-шежіре», 2014.
17. Сыздық Р. Сөз құдіреті. Көптомдық шығармалар жинағы. – Алматы: « Ел-шежіре», 2014.
18. Сыздық Р. Ясауи « Хикметтерінің тілі». Көптомдық шығармалар жинағы. – Алматы: « Ел-шежіре», 2014.
19. Сыздық Р. Ауызша дамыған қазақ әдеби тілі. – Алматы: ДайкПресс, 2014. – 242 бет.
20. Неталиева Қ. Қазақ пунктуациясының ережелері. – Алматы, 1961 (авторлардың бірі).
21. Неталиева Қ. Имена действия в современном казахском языке. – Алматы, 1963.
22. Неталиева Қ. Қазақ тілінің грамматикасы. Морфология. – Алматы, 1967 (авторлардың бірі).
23. Неталиева Қ. Қазақ тілінің орфоэпиялық сөздігі. – Алматы, 1977.
24. Ұйықбаев И. Қазіргі қазақ тіліндегі етістіктің көріністері. – Алматы, 1958.
25. Ұйықбаев И. Тіл мәдениетінің кейбір мәселелері. –Алматы, 1969.
26. Ұйықбаев И. Қазіргі қазақ тіліндегі сөз варианттылық проблемасы. –Алматы, 1976. Ұйықбаев И. Синтаксисті оқытқанда орфографияны үйрету жөнінде. – Алматы, 1963.
27. Уәли Н. Сөз мәдениеті. – Алматы,1984. – 120 б.
28. Уәли Н. Қазақ орфографиясындағы қиындықтар. – Алматы. –1988. – 145 б. (А.Алдашевамен бірге).
29. Уәли Н. Фразеология және тілдік норма. – Алматы, 1998. – 126 б.
30. Уәли Н. Бұрынғыдан қалған сөз (лингвокогнитивтік, этномәдени зерттеу). – Алматы, 2012. – 89 б.
31. Уәли Н. Графика. Орфография. Орфоэпия. Монография. – Алматы, 2018. – 344 б.
32. Уәли Н. Қазақ сөз м əдениетінің теориялық негіздері. Монография. – Алматы: «Қазақ тілі» баспасы, 2021. – 424 бет.
33. Уәли Н. Қазақтың дәстүрлі сөзсаптамы (тілтанымдық үзіктер). – Алматы: «Қазақ тілі» баспасы, 2021. – 138 б.
34. Уәли Н. Жазу мәдениеті: тағылым, тәжірибе. –– Алматы: «Қазақ тілі» баспасы, 2021. – 189 б.
35. Бейсенбайқызы З. Сөз мәдениетінің негіздері. – Алматы, 2000.
36. Бейсенбайқызы З. Стилистика және тіл мәдениеті. Оқулық. (авторлық бірле - стікте). – Алматы, 2017.
37. Бейсенбайқызы З. Оқытудың педагогикалық технологиялары. – Алматы, 2015.
38. Бейсенбайқызы З. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. (авторлық бірлестікте). – Алматы, 2014.
39. Бейсенбайқызы З. Модульдік оқыту технологиясы: мәні мен маңызы. – Алматы, 2021.
40. Алдаш А. Әдеби тілдің ауызша түрі / Р. Сыздықова, Н . Уәлиев, Қ. Неталиева, З . Бейсембаева. – Алматы: Ғылым, 1987. – 198 б.
41. Алдаш А. Қазақ орфографиясындағы қиындықтар / Н. Уәлиев. – Алматы: Ғылым, 1988. – 113 б.
42. Алдаш А. Қазақ лексикасындағы жаңа қолданыстар / Р. Сыздықова, Ш. Сарыбаев, Н . Уәлиев. – Алматы: Ғылым, 1985. – 135 б.
43. Алдаш А. Қазақ лексикасындағы жаңа қолданыстар / Р. Сыздықова, Ш. Сарыбаев, Н . Уәлиев. – толықтырылған 2-басылымы. – Алматы: Ғылым, 1990. – 135 б.
44. Алдаш А. Жаңа атаулар / Ш. Сарыбаев, Н. Уәлиев. – толықтырылған 3-басылымы. – Алматы: Ғылым, 1992. – 128 б.
45. Алдаш А. Аударматану: лингвистикалық және лингвомәдени мәселелер: монография. – Алматы: Арыс, 1998. – 215 б.
46. Алдаш А. Аударматану (лингвистикалық және лингвомәдени мәселелер): монография. – толықтырылған 2-басылымы. – Алматы: Арда, 2006. – 248 б.
47. Алдаш А. Түркі тілдерінің салыстырмалы-тарихи грамматикасы / Э.Р. Тенишев және басқалар. Қазақша нұсқасын жасаған А. Алдашева. – Астана, 2009. – 320 б.
48. Алдаш А. Түркі тілдері: хрестоматиялық оқулық / Р. Авакова, Э. Д. Сүлейменова. – Түркістан: Х ҚТУ баспасы, 2004. – 382 б.
49. Алдаш А. Сөз мәдениеті: жаңа қолданыстар негізінде: монография. – Алматы: « Сардар» баспа үйі, 2015. – 320 б.
50. Алдаш А. Қазақ ортологиясы / монография. – Алматы, Қазақ университеті, 2021. – 296 б.
51. Алдаш А. Ресми iс қағаздары: Мемлекеттік қызметкерлерге арналған анықтамалық / З. Ахметжанова, Қ. Қадашева, Э. Сүлейменова. – Алматы: Сөздiк-словарь, 2000. – 216 с.
52. Алдаш А. Қазақ тілі. Ресми қарым-қатынас, іс қағаздар тілі. Мемлекеттік қызметшілер мен студенттерге арналған оқу құралы / З. Ахметжанова, Қ. Қадашева. Э. Сүлейменова. // ҚР МАҚКМ. – Алматы: Рауан, 2000. – 176 б.
53. Алдаш А. Central Asian News Broadcasts. Kazakh Language: Modul № 1-3. – Washington, 2000-2018. – На каз. и англ. языках. – [Электронный ресурс]. Режим доступа: http://www. cenasianet. org / Lekic M., Akanova D., Kadasheva K., Suleimenova E.
54. Алдаш А. Ресми iскери қазақ тiлi. Оқулық кешенi: 1-шi, 2-ші, 3-шi деңгей. Офици - ально-деловой казахский язык: Первый – третий уровень. / Д. Ақанова, З. Ахметжанова, Қ. Қадашева, Э. Сүлейменова – Алматы: Арман-ПВ, 2010. – 2-ші бас. – 408 с.
55. Алдаш А. Іскери хаттар – Business Correspondence: оқу құралы / Г. Бүркітбаева. – Алматы: «ИП Волкова В.А.», 2011. – 244 б.
56. Қанабекова М. Қазіргі қазақ көркем шығармаларындағы тарихи стилизация проблемасы //Монография. –Астана: Елорда, 2002 ж. -10,2 б.т.
57. Қанабекова М. Қазақ тілінің стилистикасы (дәрістер жинағы): Оқу құралы. – Алматы, 2004.- 6,0 б.т.
58. Қанабекова М. Тіл мәдениеті // Оқу құралы. –Алматы: Prints, 2005. (авт. бірл.). -6,74 б.т.
59. Қанабекова М. Қазақ тілі стилистикасының негіздері // Оқу құралы. – Алматы: ҚазМемҚызПУ, 2013. -16,13 б.т.
60. Қанабекова М. Cтилистика және сөз мәдениеті // Оқу құралы. – Алматы: Қыздар университеті, 2015. -11,6 б.т.
61. Қанабекова М. Cтилистика және тіл мәдениеті // Оқулық. – Алматы: Қыздар университеті, 2017 (З.Бейсембаева) -18,8 б.т.
62. Күдеринова Қ. Бірге және бөлек жазылатын сөздердің орфографиясы. – Алматы, 2005.
63. Күдеринова Қ. Қазақ жазуының тарихы мен теориясы. – Алматы: Елтану, 2014.
64. Күдеринова Қ. Түркі тілдерінің әліпби және емле тарихы. – Алматы, 2016.
65. Күдеринова Қ. Бірге ме, бөлек пе? – Алматы, 2017.
66. Есенова Қ. М.Әуезов публицистикасының тіл өрнектері. – Алматы, 2005.
67. Есенова Қ. Қазіргі қазақ медиа мәтінінің прагматикасы. – Алматы, 2007.
68. Есенова Қ. Лингвосаясаттану: саяси дискурстың прагматикасы. – Алматы, 2017.
69. Есенова Қ. Pragmalinguistic studies in linguistics. – Франция, 2017.
70. Есенова Қ. Медиалингвистика: мерзімді баспасөз тілін зерттеудің прагматикалық аспектісі. – Алматы, 2015.
71. Есенова Қ. Лингвоаксиология (баспасөз материалдары негізінде). – Алматы, 2020. (авторлық бірлестікте).
72. Исаева Ж. Сөз мәдениеті. Әдістемелік нұсқау. Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманит. бағытындағы 10-сынып мұғалімдеріне арналған құрал. – Өңд. 3-бас. – Алматы: Мектеп, 2014. – 72 б.
73. Жапақов С. Эпикалық фразеологизмдердің когнитивтік негіздері. Монография. «Айтұмар» баспасы, 2019 ж. 164-б.
74. Әміржанова Н. Қазақстандағы латын жазуының тарихи тағылымы. – Алматы, 2012. – 130 б.